کامِت (Comet): آیا مرورگر بومی هوش مصنوعی پرپلکسیتی، کروم را منسوخ می‌کند؟

مقدمه: از ناوبری ساده تا عاملِ هوشمند

سال‌ها است که مرورگرهای وب مانند کروم یا فایرفاکس، تنها ابزاری برای ناوبری (Navigation) بودند؛ یعنی شما را به آدرس‌های مشخص اینترنتی هدایت می‌کردند. اما با ظهور هوش مصنوعی مولد (Generative AI)، این فلسفه در حال تغییر است. کامِت (Comet)، توسعه‌یافته توسط شرکت پرپلکسیتی (Perplexity)، دیگر یک مرورگر ساده نیست؛ بلکه یک مرورگر بومی هوش مصنوعی (AI-native) است که هدفش این است که به جای هدایت شما، اطلاعات را مستقیماً بر اساس «قصد و نیت» شما (Intent) به سمت شما بیاورد ([۱]، [۲]).

در این مقاله، نگاهی به قابلیت‌های انقلابی کامِت خواهیم داشت، بررسی می‌کنیم که چطور این مرورگر مبتنی بر کرومیوم، کارایی شما را دگرگون می‌کند و البته، چالش‌های امنیتی منحصربه‌فرد آن را نیز بررسی خواهیم برد.

بخش اول: چرا کامت، مرورگرِ «عامل‌محور» است؟

کامِت که بر پایه‌ی معماری کرومیوم (Chromium-based) ساخته شده، نه‌تنها با افزونه‌ها و سایت‌های کروم سازگار است ([۳])، بلکه با ادغام عمیق هوش مصنوعی در هسته‌ی خود، نقش یک عامل هوش مصنوعی (AI Agent) را بازی می‌کند. این عامل دیگر صرفاً یک چت‌بات کنار صفحه نیست، بلکه می‌تواند وظایف پیچیده و چندمرحله‌ای را در وب انجام دهد ([۴]، [۵]):

۱. اجرای فرامین به‌جای جستجو

بزرگ‌ترین تفاوت کامِت، در قابلیت پیمایش مستقل (Autonomous Navigation) آن است. شما می‌توانید فرامینی را به مرورگر بدهید که پیش از این نیاز به کلیک‌های متعدد و جابه‌جایی بین تب‌ها داشت.

• مثال: کافی است فرمان دهید: «کنترل مرورگرم را در دست بگیر و پرواز یک‌طرفه از لیسبون به تایوان در ماه اوت را پیدا کن؛ فقط خطوط هوایی KLM، EVA، یا Emirates، و بیش از یک توقف نداشته باشد».

• کامِت می‌تواند کارهایی مانند پر کردن خودکار فرم‌ها، نوشتن پیش‌نویس ایمیل‌ها، و برنامه‌ریزی جلسات را مستقیماً در رابط مرورگر انجام دهد ([۳]، [۶]).

۲. هوش بین-تبی (Cross-site Synthesis)

یکی از نقاط قوت کامِت، توانایی آن در پردازش و مقایسه‌ی هم‌زمان اطلاعات بین چندین تب باز است ([۲]). این قابلیت برای کارهای تحلیلی و تحقیقاتی بسیار ارزشمند است، زیرا هوش مصنوعی می‌تواند الگوهای مشترک را شناسایی کرده یا حتی تناقضات بین منابع مختلف را تشخیص دهد ([۴]).

• مثال: «تمام تب‌های باز را تجزیه و تحلیل کن و الگوهای مشترک در روندهای UX برای سال ۲۰۲۵ را شناسایی کن».

۳. حافظه‌ی پایدار (Persistent Intent Memory)

برخلاف چت‌بات‌های سنتی که زمینه (Context) را به‌ محض بستن پنجره فراموش می‌کنند، کامِت هدف اصلی شما را در طول یک جلسه‌ی مرور کامل حفظ می‌کند ([۲]). اگر شما در حال تحقیق درباره‌ی خرید خانه باشید و سپس به دنبال دکوراسیون بروید، مرورگر همچنان محدودیت‌های بودجه یا سبک مورد نظر شما را به خاطر می‌آورد و نتایج را شخصی‌سازی می‌کند ([۱]).

بخش دوم: میانبرها و ویژگی‌های کلیدی

کامِت از طریق ابزارها و میانبرهای ساده، دسترسی به قدرت هوش مصنوعی را برای کاربر فراهم می‌کند:

۱. نوار کناری دستیار هوش مصنوعی (The Assistant Sidebar)

این دستیار (که با میانبر Alt + A در دسترس است) قلب تپنده‌ی کامِت است. این ابزار به طور کامل از محتوای صفحه‌ای که در آن هستید آگاه است (Context Awareness) و می‌تواند مستقیماً با آن تعامل داشته باشد ([۳]، [۶]).

• خلاصه‌سازی فوری: با استفاده از کلید میانبر Alt + S، می‌توانید خلاصه‌ای فوری از محتوای هر صفحه وب (شامل مقالات طولانی، فایل‌های PDF، و محتوای شبکه‌های اجتماعی) را دریافت کنید ([۶]).

• توضیحات ساده: می‌توانید مستقیماً درباره‌ی یک پاراگراف یا مفهوم در همان صفحه سؤال کنید و از دستیار بخواهید آن را ساده‌سازی کند ([۶]).

۲. مدیریت هوشمند فضای کاری (Workspaces)

کامِت به‌جای اینکه شما را در میان تب‌های درهم‌ریخته رها کند، به‌صورت خودکار تب‌های مرتبط را گروه‌بندی کرده و فضای کاری ایجاد می‌کند. این سازماندهی شامل پاک‌سازی خودکار نیز می‌شود:

• مثال (بر اساس فایل آموزشی شما): «هر چیزی را که سه روز است لمس نکرده‌ام، ببند» (این دستور باعث می‌شود تب‌های تکراری یا قدیمی به‌صورت خودکار بسته شوند).

۳. حالت صوتی (Voice Mode)

با استفاده از کلید میانبر Shift + Alt + V، شما می‌توانید به‌طور کامل از طریق گفتار با کامِت تعامل داشته باشید. این قابلیت امکان مرور، جستجو و حتی اجرای فرامین پیچیده را بدون نیاز به دست‌ها (Hands-free) فراهم می‌کند ([۷]).

بخش سوم: امنیت و آسیب‌پذیری CometJacking

ماهیت «عامل‌محور» کامِت که مهم‌ترین مزیت رقابتی آن است، چالش‌های امنیتی کاملاً جدیدی را نیز به همراه دارد که مرورگرهای سنتی با آن روبه‌رو نبودند. این تهدید منحصربه‌فرد، توسط محققان امنیتی کشف شده و CometJacking نام دارد ([۸]، [۹]).

۱. CometJacking چیست؟

CometJacking یک نوع آسیب‌پذیری تزریق پرامپت غیرمستقیم (Indirect Prompt Injection) است.

• فلسفه‌ی تهدید: در مرورگرهای عامل‌محور، خطر از سرقت داده‌ی منفعل به اجرای فعال فرمان منتقل می‌شود ([۸]). مهاجمان دیگر نیازی به رمز عبور شما ندارند؛ بلکه باید عامل هوش مصنوعی را که از قبل به سرویس‌های شخصی (مانند Gmail یا Calendar) متصل شده است، بربایند ([۴]، [۹]).

• نحوه عملکرد: مهاجم با استفاده از یک لینک مخرب و دستکاری‌شده، دستورات پنهانی را به هوش مصنوعی کامِت منتقل می‌کند. مرورگر این دستورات مخفی را با دستورات کاربر اشتباه می‌گیرد و آن‌ها را اجرا می‌کند ([۸]، [۹]).

• دور زدن امنیت: در آزمایش‌ها، مهاجم توانست با دستور دادن به هوش مصنوعی که داده‌های حساس (مانند محتوای ایمیل یا تقویم) را ابتدا رمزگذاری (Encode) با Base64 کند و سپس به سرور تحت کنترل مهاجم بفرستد، اقدامات حفاظتی پرپلکسیتی را دور بزند ([۸]، [۹]).

۲. چالش‌های اخلاقی و حریم خصوصی

استفاده از یک مرورگر که می‌تواند به طور عمیق در داده‌های شخصی شما نفوذ کند (مانند ایمیل و تقویم)، نیاز به اعتمادسازی دارد. پرپلکسیتی اعلام کرده است که داده‌ها را محلی (Locally) برای بهبود تجربه مرور جمع‌آوری می‌کند و کنترل‌های دقیق حریم خصوصی را ارائه می‌دهد ([۱۰]). با این حال، باید همواره توازن بین کارایی فوق‌العاده و سطح دسترسی که به هوش مصنوعی می‌دهیم، را در نظر داشته باشیم.

نتیجه‌گیری و آینده‌ی وب

مرورگر کامِت یک گام بزرگ در جهت تبدیل وب به یک پلتفرم مبتنی بر «عامل» (Agent) است. قابلیت‌هایی مانند خلاصه‌سازی محتوا، هوش بین-تبی و پیمایش مستقل، توانایی شما برای تعامل با اینترنت را افزایش می‌دهند. این مرورگر که اکنون به صورت رایگان برای عموم در دسترس است ([۶]، [۱۱])، قصد دارد به رقیب اصلی کروم تبدیل شود.

اما نکته‌ی کلیدی این است که با پذیرش ابزاری که می‌تواند وظایف عملی را به جای ما انجام دهد، مسئولیت نظارت بر امنیت ما نیز افزایش می‌یابد. استفاده بهینه از کامِت، نیازمند یادگیری نحوه‌ی نوشتن دستورات (پرامپت) دقیق و آگاهی از خطرات جدیدی مانند CometJacking است. کامِت قواعد بازی را تغییر داده است و مرورگرهای آینده را مجبور به تعامل هوشمندانه‌تر با کاربران خواهد کرد.

منابع